Znaczenie białka i tajniki jego metabolizmu w kontekście wysiłku fizycznego.

Podstawową rolą przyjmowanego wraz z pokarmem białka jest jego udział w syntezie nowych tkanek, hormonów, neuroprzekaźników oraz odbudowie starych. Metabolizm białkowy pokrótce polega na rozpadzie białek na aminokwasy do tzw. puli aminokwasowej, mieszczącej się we krwi i w tkankach. W każdym organizmie zachodzi proces obrotu białkiem tzw. „turn over”. Polega on na usuwaniu z komórek a następnie z ustroju starych cząsteczek białka i tworzenie w ich miejsce nowych.

Degradacja czyli proteolityczne trawienie endogennych białek w obrębie komórki zachodzi pod wpływem wewnątrzkomórkowych proteaz i peptydaz.

Rozpad białek czyli tzw. katabolizm białkowy następuje w kilku sytuacjach. Podstawową z nich jest niedobór węglowodanów i tłuszczów w diecie, czyli stan głodzenia. W tym przypadku organizm wykorzystuje białka jako materiał energetyczny. Katabolizm nasila się także w sytuacji nadmiernej ilości białka spożywanego z dietą gdyż organizm nie jest w stanie zmagazynować nadmiernej podaży białka, zatem zużywa je na poczet energetyczny.

Metabolizm białek:

Ciało zdrowego, dorosłego człowieka dokonuje w ciągu doby wymiany mniej więcej 300 g białka. Około 66 % powstających wówczas aminokwasów jest ponownie wykorzystywane do syntezy białek organizmu. Pozostała 1/3 aminokwasów, które powstały z tych 300 g, jest całkowicie degradowana. Aby zachować równowagę organizmu w zakresie gospodarki białkowej (określanej również mianem równowagi azotowej), deficyt ten musi zostać pokryty poprzez dostarczenie z pokarmem elementów składowych białek lub też ich zsyntetyzowanie przez organizm. Pamiętać należy, że przy intensywnych ćwiczeniach (szczególnie w sportach siłowych) synteza cząsteczek białkowych jest większa, gdyż konieczne jest nie tylko zbilansowanie obrotu białkiem, lecz również pokrycie zapotrzebowania organizmu na naprawę uszkodzeń mięśniowych powstałych podczas wysiłku oraz zwiększenie masy mięśniowej.

Zarówno aminokwasy wchłaniane z pożywienia jak i te endogenne wytworzone w organizmie z azotu i węglowodanów mogą trafiać do wolnej puli aminokwasów. Później czeka je jedna z czterech dróg:

Mogą zostać użyte do syntezy innych białek
Mogą być utlenione na potrzeby energetyczne
Mogą być przekształcone w glukozę w procesie glukonegenezy
Mogą być przetworzone na kwasy tłuszczowe

Jeżeli wysiłek fizyczny wykonywany jest regularnie, organizm lepiej wykorzystuje dostarczane mu z dietą aminokwasy (Tood i wsp., 1984). Zatem aktywność poprawia gospodarkę aminokwasową. Ponadto zarówno wysiłek siłowy jak i wytrzymałościowy wpływają na zwiększenie syntezy białek mięśniowych. U sportowców poziom syntezy białek mięśniowych jest wyższy niż ich rozpad czyli anabolizm przeważa nad katabolizmem (Miller i wsp., 2005), (Shefielf-Moore i wsp., 2004). Sugeruje to, że ponowne wykorzystanie aminokwasów powstałych podczas rozpadu białek jest bardziej wydajne (Tipton i Witard, 2007). Mając na uwadze powyższe dowody powinno się jeszcze chętniej korzystać z regularnej aktywności fizycznej.

Trening przygotowania motorycznego
fitness klub Ursynów