Medyczne rozumienie otyłości rozwijało się wraz z postępem badań nad przemianą materii, procesami metabolicznymi oraz badaniami patofizjologicznymi. Niedawno włączono do nich także głęboka analizę psychospołeczną. Z medycznego punktu widzenia otyłość jest chorobą o wieloczynnikowej etiologii, która charakteryzuje się zwiększeniem masy ciała, podwyższonym ryzykiem chorób układu krążenia oraz wyższą śmiertelnością. W 1998 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zdefiniowała otyłość jako chorobę przewlekłą bez tendencji do samoistnego ustępowania. Z dietetyczno-psychologicznego punktu widzenia, otyłość jest wynikiem szeroko rozumianych, nieprawidłowych nawyków żywieniowych, zbyt niskiej świadomości żywieniowej, zaburzeń w samokontroli oraz nieumiejętności radzenia sobie ze stresem. Mając na uwadze wieloczynnikowy charakter otyłości niezmiernie ważne jest interdyscyplinarne podejście do jej leczenia! Leczenie otyłych pacjentów powinno być ukierunkowane nie tylko na trwały ubytek masy ciała, ale przede wszystkim na zmniejszenie zaburzeń metabolicznych i towarzyszących otyłości komplikacji w postaci nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, dyslipidemii, zaburzeń oddechowych (zespół bezdechu w czasie snu) i układu sercowo-naczyniowego (niewydolność wieńcowa i krążenia). Należy postawić na zmianę stylu życia wpływającą na poprawę stanu psychicznego i fizycznego pacjenta. Duży nacisk należy kłaść na to skąd się wzięła nadmierna masa ciała, dlaczego pacjent tyje, czy wynika to z błędów żywieniowych, braku aktywności, czy chorób. Znalezienie czynnika powodującego zwiększanie masy ciała pozwala na pracę nad nim i jego stopniową eliminację. Jeżeli jest to możliwe u pacjentów z nadwagą, nie wykazujących zespołu metabolicznego oraz otyłości, należy ograniczać farmakoterapię, na rzecz promowania zdrowego stylu życia. Stosowanie leków powinno się indywidualnie dostosować do wieku, płci, stopnia zaawansowania, typu otyłości oraz czynników ryzyka metabolicznego i chorób towarzyszących. Pacjentem otyłym powinien zatem zajmować się zespół współpracujących ze sobą specjalistów: lekarz, dietetyk, psycholog, fizjoterapeuta lub trener, a w przypadku konieczności lub podjęcia decyzji o operacji, także chirurg.
Szacuje się, że w ponad 90% przypadków przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny wynikający z dostarczania nadmiernej ilości pokarmu, w stosunku do potrzeb i wydatku energetycznego organizmu. W pozostałych 10% przypadków otyłości, przyczynę stanowią przede wszystkim:
• Zaburzenia metaboliczne (hiperinsulinizm czynnościowy, zespół po kastracji, hipogonadyzm, rzekoma niedoczynność przytarczyc, niedobór hormonu wzrostu, zespół Cushinga).
• Reakcje polekowe (przy stosowaniu: fenotiazyny, kortykosteroidów, pochodnych estrogenu i progestagenu, środków uspokajających, zbyt dużych dawek insuliny).
• Zaburzenia podwzgórzowe(rzadka postać np. guzy mózgu, urazy mózgu zabiegi chirurgiczne na podwzgórzu).
Pochylmy się na chwilę nad przyczyną dodatniego bilansu energetycznego. Inaczej mówiąc zastanówmy się dlaczego pacjent otyły je więcej niż potrzebuje?
Otóż chęć jedzenia, jego wybór oraz bilans energetyczny rozpoczynają się w mózgu, a dokładniej zależą od regulacji na poziomie ośrodkowego układu nerwowego w podwzgórzu. Funkcjonujące tam neuroprzekaźniki regulują łaknienie (tzn. jego zwiększenie lub zmniejszenie). Należą do nich neuropeptyd Y (NPY), który nasila łaknienie na węglowodany w tym słodycze i słodkie napoje oraz galanina sprzyjająca jedzeniu pokarmów tłustych. Innym neuropeptydem jest serotonina zwiększająca uczucie sytości. Na funkcjonowanie ośrodków głodu i sytości mogą wpływać przyjmowane przez pacjentów leki, hormony oraz wydzielane w organizmie neuroprzekaźniki. Insulina, androgeny i hormony nadnerczy wpływają na zwiększone łaknienie. Natomiast estrogeny, prostaglandyny, cholecystokinina, glukoza i glukagon obniżają łaknienie. Wpływ leków na ośrodki łaknienia może być różny np. barbiturany neuroleptyki i klonidyna zwiększają łaknienie, zaś mafetamina, i atropina zmniejszają. Nadmierne jedzenie wynika z wielu czynników tj. złe nawyki żywieniowe kształtowane od dzieciństwa, nieregularność spożywanych posiłków, brak świadomości żywieniowej, jedzenie emocjonalne, jedzenie podczas różnych czynności np. gra na komputerze, oglądanie telewizji, dokładanie kolejnych porcji, podjadanie między posiłkami, zjadanie resztek po dzieciach, jedzenie za dwoje (przez kobiety w ciąży), niewłaściwy skład jakościowy posiłków, a także nieumiejętność odróżnienia głodu fizjologicznego od głodu emocjonalnego. Na powstawanie otyłości i kształtowanie apetytu wpływa też szereg czynników genetycznych oraz bodźców związanych bezpośrednio z poszczególnymi okresami życia człowieka.
Psycho-medyczne przyczyny otyłości.
Medyczne rozumienie otyłości rozwijało się wraz z postępem badań nad przemianą materii, procesami metabolicznymi oraz badaniami patofizjologicznymi. Niedawno włączono do nich także głęboka analizę psychospołeczną. Z medycznego punktu widzenia otyłość jest chorobą o wieloczynnikowej etiologii, która charakteryzuje się zwiększeniem masy ciała, podwyższonym ryzykiem chorób układu krążenia oraz wyższą śmiertelnością. W 1998 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zdefiniowała otyłość jako chorobę przewlekłą bez tendencji do samoistnego ustępowania. Z dietetyczno-psychologicznego punktu widzenia, otyłość jest wynikiem szeroko rozumianych, nieprawidłowych nawyków żywieniowych, zbyt niskiej świadomości żywieniowej, zaburzeń w samokontroli oraz nieumiejętności radzenia sobie ze stresem. Mając na uwadze wieloczynnikowy charakter otyłości niezmiernie ważne jest interdyscyplinarne podejście do jej leczenia! Leczenie otyłych pacjentów powinno być ukierunkowane nie tylko na trwały ubytek masy ciała, ale przede wszystkim na zmniejszenie zaburzeń metabolicznych i towarzyszących otyłości komplikacji w postaci nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, dyslipidemii, zaburzeń oddechowych (zespół bezdechu w czasie snu) i układu sercowo-naczyniowego (niewydolność wieńcowa i krążenia). Należy postawić na zmianę stylu życia wpływającą na poprawę stanu psychicznego i fizycznego pacjenta. Duży nacisk należy kłaść na to skąd się wzięła nadmierna masa ciała, dlaczego pacjent tyje, czy wynika to z błędów żywieniowych, braku aktywności, czy chorób. Znalezienie czynnika powodującego zwiększanie masy ciała pozwala na pracę nad nim i jego stopniową eliminację. Jeżeli jest to możliwe u pacjentów z nadwagą, nie wykazujących zespołu metabolicznego oraz otyłości, należy ograniczać farmakoterapię, na rzecz promowania zdrowego stylu życia. Stosowanie leków powinno się indywidualnie dostosować do wieku, płci, stopnia zaawansowania, typu otyłości oraz czynników ryzyka metabolicznego i chorób towarzyszących. Pacjentem otyłym powinien zatem zajmować się zespół współpracujących ze sobą specjalistów: lekarz, dietetyk, psycholog, fizjoterapeuta lub trener, a w przypadku konieczności lub podjęcia decyzji o operacji, także chirurg.
Szacuje się, że w ponad 90% przypadków przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny wynikający z dostarczania nadmiernej ilości pokarmu, w stosunku do potrzeb i wydatku energetycznego organizmu. W pozostałych 10% przypadków otyłości, przyczynę stanowią przede wszystkim:
• Zaburzenia metaboliczne (hiperinsulinizm czynnościowy, zespół po kastracji, hipogonadyzm, rzekoma niedoczynność przytarczyc, niedobór hormonu wzrostu, zespół Cushinga).
• Reakcje polekowe (przy stosowaniu: fenotiazyny, kortykosteroidów, pochodnych estrogenu i progestagenu, środków uspokajających, zbyt dużych dawek insuliny).
• Zaburzenia podwzgórzowe(rzadka postać np. guzy mózgu, urazy mózgu zabiegi chirurgiczne na podwzgórzu).
Pochylmy się na chwilę nad przyczyną dodatniego bilansu energetycznego. Inaczej mówiąc zastanówmy się dlaczego pacjent otyły je więcej niż potrzebuje?
Otóż chęć jedzenia, jego wybór oraz bilans energetyczny rozpoczynają się w mózgu, a dokładniej zależą od regulacji na poziomie ośrodkowego układu nerwowego w podwzgórzu. Funkcjonujące tam neuroprzekaźniki regulują łaknienie (tzn. jego zwiększenie lub zmniejszenie). Należą do nich neuropeptyd Y (NPY), który nasila łaknienie na węglowodany w tym słodycze i słodkie napoje oraz galanina sprzyjająca jedzeniu pokarmów tłustych. Innym neuropeptydem jest serotonina zwiększająca uczucie sytości. Na funkcjonowanie ośrodków głodu i sytości mogą wpływać przyjmowane przez pacjentów leki, hormony oraz wydzielane w organizmie neuroprzekaźniki. Insulina, androgeny i hormony nadnerczy wpływają na zwiększone łaknienie. Natomiast estrogeny, prostaglandyny, cholecystokinina, glukoza i glukagon obniżają łaknienie. Wpływ leków na ośrodki łaknienia może być różny np. barbiturany neuroleptyki i klonidyna zwiększają łaknienie, zaś mafetamina, i atropina zmniejszają. Nadmierne jedzenie wynika z wielu czynników tj. złe nawyki żywieniowe kształtowane od dzieciństwa, nieregularność spożywanych posiłków, brak świadomości żywieniowej, jedzenie emocjonalne, jedzenie podczas różnych czynności np. gra na komputerze, oglądanie telewizji, dokładanie kolejnych porcji, podjadanie między posiłkami, zjadanie resztek po dzieciach, jedzenie za dwoje (przez kobiety w ciąży), niewłaściwy skład jakościowy posiłków, a także nieumiejętność odróżnienia głodu fizjologicznego od głodu emocjonalnego. Na powstawanie otyłości i kształtowanie apetytu wpływa też szereg czynników genetycznych oraz bodźców związanych bezpośrednio z poszczególnymi okresami życia człowieka.
Fitness Klub Ursynów
Cross fit Ursynów