Co to jest trening sensomotoryczny i czemu służy?

Trening sensomotoryczny opiera się na stymulowaniu odruchowych mechanizmów kontroli ustawienia segmentów ciała względem siebie. W latach 70-tych popularne wśród zawodników ZSRR były techniki polegające na stymulowaniu mięśni prądem elektrycznym prowadzące do znaczących przyrostów siły maksymalnej. Rzeczywiście w siłowych testach laboratoryjnych zawodnicy ci uzyskiwali doskonałe rezultaty, jednak ich wyniki sportowe ulegały pogorszeniu…

Winą obarczyć można upośledzony mechanizm kontroli napięcia poszczególnych mięśni względem siebie i brak synchronizacji ich działania. W naturalnych warunkach, na przykład kiedy wchodzimy po schodach, nie zastanawiamy się jaka jest wysokość poszczególnych stopni. Wystarczy nam jeden krok i nasz układ mięśniowy „uczy się” jak wysoko podnosić ma nogę w kolejnych krokach. Jeżeli jeden ze stopni byłby wyższy niechybnie byśmy się potknęli. Takie sprawne funkcjonowanie zapewniają tzw. proprioreceptory czyli receptory czucia głębokiego znajdujące się w ścięgnach i stawach. W sposób ciągły dostarczają one impulsy dla rdzenia kręgowego i tzw. ośrodków podkorowych informujące o ustawieniu segmentów ciała względem siebie. Dane te są integrowane w centralnym układzie nerwowym i wysyłane zwrotnie do mięśni w celu skorygowania ustawienia ciała.

Funkcję proprioreceptorów można poprawić na drodze specjalistycznych ćwiczeń. Wykonujemy je po to by nasz aparat ruchu pracował w sposób bardziej skoordynowany i był gotowy na wykonywanie zadań które stawia przed nami działanie w naturalnych warunkach. Klasycznym przykładem na konieczność stosowania tego typu ćwiczeń jest przygotowanie do sezonu narciarskiego. Stosując trening sensomotoryczny wykonujemy ćwiczenia równoważne statyczne i dynamiczne w pozycjach niestabilnych (np. przy użyciu tzw. dysków ortopedycznych czy pompowanych piłek gimnastycznych), napinając przy tym antagonistyczne (przeciwstawne) grupy mięśniowe (tzw. kokontrakcja). Ćwiczenia sensomotoryczne wykonywane mogą być także według określonych z góry wzorców takich jak techniki PNF (proprioreceptive neuromuscular facilitation). Techniki te wykorzystują ruchy trójpłaszczyznowe i angażują kilka segmentów ciała jednocześnie (np. ćwiczenia mięśni stawu ramiennego przypominają ruch sięgania po książkę stojącą na półce umieszczonej wysoko nad głową. Ramię oprócz wznosu wykonuje także rotację a całą sekwencję kończy grzbietowe zgięcie dłoni). Przeciwieństwem ruchów według wzorców PNF są ruchy w pozycjach izolowanych, gdzie pracujemy w jednym stawie i ruch ma charakter jednopłaszczyznowy.

Trening sensomotoryczny wykorzystywany jest powszechnie w rehabilitacji jako jeden ze sposobów powrotu do pełnej sprawności po kontuzjach. Skoro większość problemów ortopedycznych wynika z zaburzeń o charakterze biomechanicznym, ćwiczenia sensomotoryczne działają tu prewencyjnie zmniejszając ryzyko odniesienia kontuzji.

Trener personalny, Trener przygotowania motorycznego, Warszawa
fitness klub Ursynów

dr Bogdan Krauss